Czym jest łąkotka
Łąkotka to niewielka struktura zbudowana z tkanki chrzęstnej. Ma kształt półksiężyca i znajduje się w kolanie pomiędzy kością udową a piszczelową. W każdym kolanie znajdują się dwie łąkotki: przyśrodkowa – znajdująca się po wewnętrznej stronie kolana, oraz boczna- znajdująca się po bocznej stronie. Łąkotki przesuwają się podczas ruchów kolana zarówno zgięcia i wyprostu, jak i podczas rotacji. To często kombinacja tych ruchów połączona z obciążeniem nogi powoduje uraz.
Łąkotki pełnią w kolanie bardzo ważne funkcje:
- absorbują przeciążenia generowane podczas ruchu,
- poprawiają stabilność kolana,
- poprawiają grę stawową kolana usprawniając ruchy kolana.
Metody leczenia uszkodzonej łąkotki
Pęknięcie łąkotki– może wystąpić w wyniku zbyt dużego obciążenia, a także z powodu sumujących się przeciążeń na przykład podczas biegania, czy skakania. Tego typu uraz leczy się:
-Zachowawczo- bez operacji.
-Operacja obejmująca szycie łąkotki. Rehabilitacja w tym przypadku jest bardziej wymagająca, kolano musi być odciążone i w początkowej fazie ogranicza się pewne ruchy. Metoda ta jednak w większym stopniu zapewnia stabilność kolana i chroni przed wystąpieniem późniejszych problemów.
-Operacja obejmująca usunięcie fragmentu łąkotki. W tym wypadku pacjent nieco łagodniej przechodzi okres rehabilitacji co jest niewątpliwie plusem. Minusem jednak jest to, że usunięcie fragmentu łąkotki zmniejsza stabilność kolana i jak pokazują badania osoba taka w większym stopniu narażona jest w późniejszym okresie na wystąpienie zmian zwyrodnieniowych kolana.
-Implant łąkotkowy.
To którą opcję wybrać musimy uzgodnić z lekarzem i zależy to między innymi od:
- ustawienia pękniętego fragmentu,
- tego czy występuje ból,
- czy mamy zmniejszony zakres ruchu,
- czy kolano się blokuje,
Urazy towarzyszące.
Często bywa tak, że podczas urazu kolana dochodzi do uszkodzenia wielu struktur, to znaczy, że nie dochodzi tylko do pęknięcia łąkotki, ale także do zerwania więzadła na przykład krzyżowego przedniego (ACL). W takim wypadku kolano leczone jest „na raty”- najpierw wykonuje się operację łąkotki i przeprowadza jej rehabilitację, a następnie zajmuje się uszkodzonym więzadłem.
Jak przygotować się do zabiegu ?
„Dobrze wejść – dobrze wyjść” to powiedzenie jak najbardziej ma tutaj zastosowanie. Jeżeli po zabiegu szycia łąkotki noga będzie osłabiona, obwody będą spadały a zakresy ruchu będą ograniczone to znaczy, że dobrze byłoby przystąpić do zabiegu z jak najlepszym stanem wyjściowym. Słaba, chuda noga która idzie na stół, po zabiegu będzie jeszcze bardziej słaba i chuda.
Jak wygląda zabieg operacyjny.
- Diagnoza i planowanie: Przed zabiegiem przeprowadza się dokładną diagnostykę, w tym MRI, aby zrozumieć lokalizację i rozmiar uszkodzenia.
- Znieczulenie: Pacjent otrzymuje znieczulenie ogólne lub miejscowe w zależności od indywidualnych uwarunkowań i preferencji.
- Dostęp artroskopowy: Chirurg wykonuje małe nacięcia w kolanie, przez które wprowadzany jest arthroskop i narzędzia chirurgiczne.
- Ocena uszkodzenia: Używając artroskopu, chirurg dokładnie ocenia stopień i rodzaj uszkodzenia łąkotki.
- Wybór techniki naprawczej: Na podstawie oceny, chirurg decyduje o najlepszej metodzie naprawy (inside-out, outside-in, all-inside), dostosowując ją do lokalizacji i rodzaju uszkodzenia.
- Naprawa łąkotki: Chirurg używa specjalnych narzędzi do założenia szwów i zabezpieczenia łąkotki, starając się przywrócić jej naturalny kształt i funkcję.
- Zakończenie zabiegu: Po zakończeniu naprawy, nacięcia są zamykane, a kolano jest stabilizowane.
Animacja przedstawiająca zabieg szycia łąkotki.
Szycie łąkotki – czego NIE ROBIĆ po zabiegu!
„Po pierwsze nie szkodzić” – to powiedzenie bardzo dobrze oddaje pierwszy okres po operacji szycia łąkotki. Czego nie robić aby kolano prawidłowo się goiło? NIE zaniedbuj rany- nie potrzebujesz dodatkowego problemu. NIE zginaj kolana więcej niż 90* do 6 tygodnia. Postępuj zgodnie z zaleceniami lekarza, które mogą wyglądać np. tak: orteza zablokowana na 45*, zwiększać 10* co tydzień. NIE obciążaj nogi – musisz stosować kule, które pozwolą na całkowite odciążenie operowanego kolana. NIE rotuj podudzia w zgięciu.
Szycie łąkotki– co ROBIĆ po zabiegu !
- Stosuj leki przeciwzakrzepowe przepisane przez lekarza (najczęściej są to zastrzyki w brzuch).
- Utrzymuj higienę rany.
- Zadbaj o wyprost w kolanie.
- Zastosuj pończochy uciskowe.
- Stosuj metody ograniczające i redukujące opuchliznę.
- Rozpocznij rehabilitację tak szybko jak to tylko możliwe.
Kiedy rozpocząć rehabilitację ?
Odpowiedź jest jednoznaczna- jeśli nie ma dodatkowych komplikacji i powikłań rozpocznij rekonwalescencję już od drugiego dnia. Różne osoby mają różne wyobrażenie na temat rehabilitacji, dla jednych ćwiczenie mięśni to robienie przysiadów, podczas gdy dla drugich jest to napinanie mięśnia i wciskanie kolana. Dlatego właśnie bardzo ważne jest dobranie odpowiednich form rehabilitacji i obciążeń do danego stanu pacjenta i okresu w którym się znajduje. W pierwszym tygodniu nie będziesz robił przysiadów i podskoków, ale będziesz:
- ćwiczył wyprost,
- ćwiczył nogę podczas chodzenia o kulach,
- ćwiczył zgięcie w kolanie,
- zapobiegał osłabieniu mięśni,
i to też jest rehabilitacja. Najgorsze co możesz zrobić to nie robić nic, leżeć i czekać kilka tygodni na rehabilitację.
Jak wygląda rehabilitacja po operacji szycia łąkotki ?
Rehabilitacja po rekonstrukcji acl podzielona jest na kilka etapów. Każdy etap ma inny cel, założenia i dostosowane do etapu ćwiczenia.
I okres- pooperacyjny (0-2 tygodnie):
To przede wszystkim ochrona kolana, dbanie o ranę, redukcja opuchlizny i bólu, a także ograniczenie spadku siły mięśniowej.
II okres – (2-6 tygodni):
III okres (6-14 tygodni):
IV okres (14-22 tygodnie):
V okres (22+):
okres powrotu do sportu.