Usunięcie przepukliny lędźwiowej

1. Wstęp
   • Cel poradnika
2. Anatomia kręgosłupa lędźwiowego
   • Budowa kręgosłupa
   • Funkcje krążków międzykręgowych
3. Czym jest discektomia lędźwiowa?
   • Wskazania do operacji
   • Przebieg operacji
4. Okres bezpośrednio po operacji
   • Co można oczekiwać po przebudzeniu z narkozy?
   • Ból i jego kontrola
   • Możliwe powikłania
5. Rehabilitacja w szpitalu
   • Pierwsze kroki po operacji
   • Ćwiczenia oddechowe
   • Ćwiczenia ruchowe
6. Rehabilitacja w domu
   • I okres rehabilitacji
7. Czynności dnia codziennego- co robić, a czego unikać ?
8. Jak bezpiecznie zmieniać pozycje ?
9. Jak poprawić stabilizację kręgosłupa ?
10. Ćwiczenia mięśni brzucha
11. Ćwiczenia mięśni grzbietu
12. Ćwiczenia mobilności bioder
13. Wzmacnianie rąk i nóg.
14. II okres rehabilitacji
15. Jak bezpiecznie odzyskać zakres ruchu ?
16. Dalsze wzmacnianie mięśni brzucha.
17. Dalsze wzmacnianie mięśni grzbietu.
18. Dalsze wzmacnianie mięśni rąk i nóg
19. Ćwiczenia rozciągające
20. Mobilizacje

6. III okres rehabilitacji
7. Pas stabilizujący tak czy nie ?
8. Powrót do aktywności fizycznej
   • Kiedy można zacząć ćwiczyć?
   • Jakie sporty i aktywności są bezpieczne?
   • Jakie sporty i aktywności należy unikać?
9. Porady dotyczące stylu życia
   • Zalecenia żywieniowe
   • Znaczenie snu i odpoczynku
   • Radzenie sobie ze stresem
10. Często zadawane pytania
    • Jak długo potrwa rekonwalescencja?
    • Czy operacja gwarantuje brak bólu w przyszłości?
    • Jakie są ryzyka związane z operacją?
11. Po rekonwalescencji- higiena pracy kręgosłupa
12. Jak sprawić aby kręgosłup był zdrowy
13. Czynniki powodujące zniszczenia kręgosłupa

12. Podsumowanie i zalecenia końcowe
13. Bibliografia i źródła informacji

1. Wstęp.

Witaj Drogi Czytelniku!

Jeśli trzymasz w rękach ten poradnik, prawdopodobnie niedawno przeszedłeś operację discektomii lędźwiowej lub ktoś bliski Ci przeszedł taki zabieg. Discektomia lędźwiowa to procedura chirurgiczna polegająca na usunięciu części krążka międzykręgowego, który uciska na korzeń nerwu, powodując ból i inne objawy. Zabieg ten jest często wykonywany w przypadku przepukliny krążka międzykręgowego.

Zrozumienie procesu rekonwalescencji i odpowiednie podejście do rehabilitacji jest kluczem do powrotu do pełnej sprawności oraz zapewnienia sobie komfortu życia po operacji.

Celem tego poradnika jest dostarczenie Ci kompleksowej wiedzy na temat tego, czego możesz się spodziewać po operacji, jakie ćwiczenia i działania pomogą Ci w procesie rekonwalescencji oraz jakie środki ostrożności warto zachować, by uniknąć powikłań. Zawarte tu informacje oparte są na najnowszych badaniach i praktykach w dziedzinie fizjoterapii oraz medycyny.

Pamiętaj, że każdy organizm jest inny, a proces rekonwalescencji może różnić się w zależności od wielu czynników. Dlatego ważne jest, abyś słuchał swojego ciała, konsultował się ze specjalistami i dostosowywał się do indywidualnych potrzeb.

Mam nadzieję, że ten poradnik będzie dla Ciebie pomocny i przyczyni się do Twojego szybkiego powrotu do zdrowia i pełnej aktywności.

2. Anatomia kręgosłupa lędźwiowego

Kręgosłup to złożona struktura, która pełni kluczową rolę w naszym ciele, zapewniając wsparcie, umożliwiając ruch i chroniąc wrażliwy rdzeń kręgowy. Aby zrozumieć znaczenie operacji discektomii lędźwiowej oraz proces rekonwalescencji, warto najpierw zaznajomić się z budową i funkcją kręgosłupa lędźwiowego.

Budowa kręgosłupa

Kręgosłup człowieka składa się z 33 kręgów, które są ułożone jeden na drugim tworząc kolumnę. Kręgi te są podzielone na cztery regiony: szyjny, piersiowy, lędźwiowy i krzyżowy. Kręgosłup lędźwiowy składa się z pięciu kręgów, które są oznaczone jako L1 do L5. Są to największe kręgi w kręgosłupie i muszą wytrzymać największe obciążenia, ponieważ niosą większość ciężaru ciała.

Między kręgami znajdują się krążki międzykręgowe, które działają jak amortyzatory, absorbując wstrząsy i pomagają kręgosłupowi wykonywać ruch.

Funkcje krążków międzykręgowych

Krążki międzykręgowe są zbudowane z „żelopodobnej” substancji otoczonej przez warstwę włóknistą. Pełnią one kilka kluczowych funkcji:

• Amortyzacja: Krążki działają jak amortyzatory, rozpraszając siły działające na kręgosłup podczas chodzenia, biegania czy skakania.
• Pozwolenie na ruch: Dzięki krążkom kręgosłup jest bardziej mobilny, a jednocześnie stabilny.
• Ochrona rdzenia kręgowego: Krążki międzykręgowe chronią rdzeń kręgowy przed urazami, działając jako bufor między kręgami.

W przypadku uszkodzenia lub zużycia krążka międzykręgowego, może dojść do jego wypuklenia lub przepukliny, co może powodować ucisk na korzenie nerwowe wychodzące z rdzenia kręgowego. To właśnie takie problemy są często przyczyną bólu i dyskomfortu, które prowadzą do potrzeby przeprowadzenia operacji discektomii lędźwiowej.

3. Czym jest discektomia lędźwiowa ?

Discektomia lędźwiowa to procedura chirurgiczna, która polega na usunięciu części krążka międzykręgowego w celu złagodzenia ucisku na korzeń nerwu. Zabieg ten jest często wykonywany w odpowiedzi na przepuklinę krążka międzykręgowego, która może powodować ból, drętwienie lub osłabienie w dolnej części pleców i nogach.

Wskazania do operacji

Nie każdy pacjent z przepukliną krążka międzykręgowego wymaga operacji. Zabieg jest zwykle rozważany, gdy:

• Ból i inne objawy nie ustępują po leczeniu zachowawczym, takim jak leki przeciwbólowe, fizjoterapia czy zastrzyki sterydowe.
• Istnieje znaczne osłabienie mięśni lub utrata funkcji nerwowej.
• Badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny, potwierdzają obecność przepukliny krążka uciskającej na korzeń nerwu.

Przebieg operacji

Podczas discektomii lędźwiowej, chirurg wykonuje niewielkie nacięcie w dolnej części pleców. Następnie, przy użyciu specjalnych narzędzi, usuwa część krążka międzykręgowego, która uciska na nerw. W niektórych przypadkach może być konieczne usunięcie całego krążka i zastąpienie go implantem lub przeprowadzenie fuzji kręgów.

Po operacji pacjent jest zwykle obserwowany przez kilka godzin, a następnie może wrócić do domu. W zależności od skomplikowania zabiegu i indywidualnych potrzeb pacjenta, hospitalizacja może trwać od jednego dnia do kilku dni.

1. Okres bezpośrednio po operacji

Po operacji discektomii lędźwiowej, pacjent przechodzi przez kluczowy okres rekonwalescencji, który wymaga odpowiedniej opieki i uwagi. Ten rozdział ma na celu dostarczenie informacji na temat tego, czego można się spodziewać w dniach bezpośrednio po zabiegu.

Czego można oczekiwać po przebudzeniu z narkozy?

• Ból: Jest to najczęstszy objaw po operacji. Chociaż sama operacja ma na celu złagodzenie bólu, nacięcie chirurgiczne i manipulacje w trakcie zabiegu mogą powodować ból w miejscu operowanym.
• Osłabienie: Możliwe jest poczucie osłabienia lub zmęczenia po operacji, co jest typowe po znieczuleniu ogólnym.
• Drętwienie: W niektórych przypadkach pacjenci mogą odczuwać tymczasowe drętwienie w nogach lub w okolicy operowanej.

Ból i jego kontrola

• Leki przeciwbólowe: Lekarze przepisują leki przeciwbólowe w celu złagodzenia bólu po operacji. Ważne jest, aby stosować się do zaleceń lekarza i nie przekraczać zalecanej dawki.
• Krioterapia: Stosowanie zimna na obszar operowany może pomóc w zmniejszeniu bólu i obrzęku.

Możliwe powikłania Chociaż discektomia lędźwiowa jest uważana za bezpieczny zabieg, jak każda operacja, wiąże się z pewnym ryzykiem powikłań, takich jak:

• Zakażenie w miejscu nacięcia.
• Krwawienie.
• Uszkodzenie nerwu.
• Powikłania związane z znieczuleniem.

Ważne jest, aby śledzić swój stan zdrowia po operacji i natychmiast zgłaszać lekarzowi wszelkie niepokojące objawy.

5. Rehabilitacja w szpitalu

Rehabilitacja po operacji discektomii lędźwiowej rozpoczyna się niemal natychmiast po zabiegu i jest kluczowym elementem procesu powrotu do pełnej sprawności. W szpitalu pacjent otrzymuje pierwsze wskazówki i ćwiczenia, które mają na celu przyspieszenie gojenia i zapobieganie powikłaniom.

Pierwsze kroki po operacji

• Wstawanie z łóżka: W zależności od zaleceń lekarza i indywidualnej sytuacji pacjenta, wstawanie z łóżka może być możliwe już kilka godzin po operacji. Początkowo może to być wyzwanie, ale ruch jest ważny dla poprawy krążenia i zapobiegania zakrzepom.
• Chodzenie: Chodzenie po korytarzu szpitala z pomocą personelu medycznego jest często zalecany w ciągu pierwszych 24 godzin po operacji.

Ćwiczenia oddechowe

• Głębokie oddychanie: Ćwiczenia oddechowe pomagają w oczyszczaniu płuc i zapobieganiu powikłaniom oddechowym po operacji.

Ćwiczenia ruchowe

• Zginanie i prostowanie stóp: Proste ćwiczenia, takie jak zginanie i prostowanie stóp, mogą pomóc w poprawie krążenia i zapobieganiu zakrzepom.
• Proste ruchy stawów kończyn: Delikatne obracanie stawów biodrowych i kolanowych może pomóc w utrzymaniu ich ruchomości.
• Wzmacnianie mięśni: Proste ćwiczenia wzmacniające, takie jak ściskanie mięśni pośladkowych czy brzucha, mogą być wprowadzone pod nadzorem fizjoterapeuty.

Pamiętaj, abyś słuchał swojego ciała i nie przeciążał się. Wszystkie ćwiczenia powinny być wykonywane pod nadzorem specjalisty i zgodnie z jego zaleceniami.

6. Rehabilitacja w domu

Po opuszczeniu szpitala kontynuacja rehabilitacji w domowym otoczeniu jest kluczowa dla pełnego powrotu do zdrowia i funkcjonowania. Właściwa opieka i ćwiczenia w domu mogą przyspieszyć proces gojenia i zapobiec dalszym komplikacjom.

Program domowy składa się z następujących części:

• Prawidłowe czynności dnia codziennego: siedzenie, wstawanie, podnoszenie przedmiotów itp.
• Ćwiczenia mięśni stabilizujących kręgosłup.
• Ćwiczenia wzmacniające nóg i rąk.
• Ćwiczenia niedowaładu – jeśli taki występuje.
• Neuromobilizacje.
• Stymulacja czucia – jeśli występują zaburzenia.
• Trening chodzenia.
• Ćwiczenia równoważne.
• Ćwiczenia mobilności rąk i nóg.
• Mobilizacja blizny.

Zalecenia dotyczące codziennych czynności

• Unikaj podnoszenia ciężarów: Przez pierwsze tygodnie po operacji unikaj podnoszenia ciężkich przedmiotów i obciążania kręgosłupa.
• Ogranicz siedzenie: Staraj się nie siedzieć w jednej pozycji przez dłuższy czas. Jeśli musisz siedzieć, używaj podpórki pod dolną część pleców dla zachowania lordozy lędźwiowej i unikania zgięcia i regularnie zmieniaj pozycję.
• Chodź regularnie: Krótkie spacery po domu lub na świeżym powietrzu mogą pomóc w poprawie krążenia i przyspieszeniu gojenia.
• Pierwszy okres (0-4 tygodni) to okres ochrony operowanego miejsca, unikaj zgięcia i rotacji w kręgosłupie.

Pamiętaj, że każdy pacjent jest inny, a tempo rekonwalescencji może się różnić. Podana tutaj ramy czasowe są umowne, jeżeli czujesz, że nie jesteś jeszcze gotowy na dany etap – daj sobie trochę czasu.

Ważne jest, aby słuchać swojego ciała i konsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą w razie jakichkolwiek wątpliwości.

Okres 1 (0-4 tygodni)

• Jest to faza ochronna – unikaj rotacji i zgięcia w kręgosłupie.
• Unikaj siedzenia, szczególnie na niskich siedziskach- stosuj podkładki podwyższające, staraj się nie siedzieć nie dłużej niż 30 min.
• Nie dźwigaj więcej niż 2 kg.
• Nie prowadź samochodu – szczególnie po mocnych lekach.
• Nie używaj stabilizatorów- chyba, że dają Ci one poczuje pewności i redukują ból, ALE zrezygnuj z nich tak szybko jak to tylko możliwe.
• W tym okresie NIE mobilizuj blizny.
• Nie pal papierosów.
• Nie zginaj i nie rotuj kręgosłupa.

Czy warto robić rehabilitację po mikrodiscektomii ?

Metodyka:
Trzydzieści osób, które przeszły operację mikrodiscektomii, zostało losowo podzielonych na grupy ćwiczeniowe i kontrolne. Po operacji pacjenci z grupy ćwiczeniowej podjęli 12-tygodniowy domowy program ćwiczeń, rozpoczęty natychmiast po operacji, skoncentrowany na poprawie siły i wytrzymałości pleców, mięśni brzucha, dolnych kończyn oraz ruchomości kręgosłupa i bioder. Mierzone były takie parametry jak: Indeks Niepełnosprawności Oswestry (ODI), skala depresji Becka, lędźwiowy schober, Skala Wizualna Analogowa (VAS), powrót do pracy, ogólny status funkcjonalny.
Wnioski:
12-tygodniowy program ćwiczeń pooperacyjnych rozpoczynający się natychmiast po operacji może poprawić ból, niepełnosprawność i funkcję kręgosłupa u pacjentów, którzy przeszli mikrodyskektomię.
    Po 12 tygodniach, grupa ćwiczeniowa wykazała znaczącą poprawę w takich parametrach jak Skala Wizualna Analogowa (VAS), Indeks Niepełnosprawności Oswestry oraz niektóre subparametry SF-36 (funkcjonowanie fizyczne, ból ciała, funkcjonowanie społeczne) w porównaniu do grupy kontrolnej.

http://www.turkishneurosurgery.org.tr/pdf/pdf_JTN_1519.pdf

Czynności dnia codziennego – jak zmieniać pozycje żeby sobie nie zaszkodzić ?

Pierwsze dni po zabiegu to okres „ochrony” operowanego miejsca, dlatego też warto zadbać o ergonomię czynności dnia codziennego i pozwolić na gojenie się dysku. Instrukcje te zostały oparte o dane na temat tego jak goi się dysk i jakie ruchy mogą powodować nadmierne napięcia.

Dokument, zawiera propozycję protokołu rehabilitacyjnego dla sportowców z przepukliną dysku międzykręgowego w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Protokół jest podzielony na cztery fazy, które odpowiadają różnym etapom gojenia się dysku:
    Faza I: Faza Bez Rotacji/Bez Zgięcia (Faza Ostra Zapalna)
    Faza II: Faza Przeciwruchu/Zgięcia (Faza Naprawcza)
    Faza III: Faza Rotacyjna/Faza Rozwoju Mocy (Faza Remodelingu)
    Faza IV: Pełny powrót do sportu
W każdej fazie protokołu zaproponowano różne ćwiczenia i postępowania, które są dostosowane do aktualnego etapu gojenia się dysku. Dokument podkreśla, że każdy sportowiec jest inny i może wymagać indywidualnego dostosowania protokołu.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3812831/

Wstawanie z leżenia

1. Jeżeli leżysz na plecach pierwszym etapem jest przywrócenie się na bok pamiętaj że w pierwszym okresie po operacji unikamy rotacji oraz zgięcia żeby chronić operowany dysk dlatego też spróbuj obrócić się na bok przewracając jednocześnie kolana i barki. 

Unikaj rotowania barków względem kolan.

• Następnie przysuń się jak najbliżej brzegu łóżka. 
• Kolejny etap opuść nogi poza łóżko. Ręką która jest na górze spróbuj odepchnąć się od łóżka i jak najszybciej pomóż sobie przedramieniem ręki dolnej.
• Następnie wyprostuj rękę przechodząc do siedzenia. 

Zmieniając pozycję z siedzenia do leżenia wykonaj następujące kroki:

• Oprzyj się na przedramieniu. Przychodząc do leżenia na boku możesz pomóc sobie ręką z góry. 
• Przechodząc już do leżenia na boku przenieś nogi na łóżko.
• Przewracając się z leżenia na boku na plecy pamiętaj aby barki i kolana wykonały ruch  jednocześnie żeby nie doszło do rotacji. Unikaj skręcenia najpierw klatki piersiowej a następnie kolan, lub najpierw skręcenia kolan a potem barków.