Ścięgno Achillesa to najsilniejsze ścięgno w ciele człowieka, które paradoksalnie najczęściej ulega zerwaniu. Ścięgno to zbudowane jest z połączenia ścięgien dwóch odrębnych mięśni:
- Mięśnia brzuchatego łydki
- Mięśnia płaszczkowatego
i przyczepia się do guzowatości kości piętowej. Jego główną funkcją jest zgięcie podeszwowe stopy- to oznacza, że jeśli stajesz na palcach, lub podskakujesz pracuje właśnie ten mięsień (ścięgno).
Najczęściej do zerwania ścięgna dochodzi u osób uprawiających sporty amatorskie, w wieku 30-50 lat, głównie płci męskiej. Częstość występowania waga się w przedziale 7-20 na 100 000 rocznie.
Do uszkodzenia ścięgna dochodzi w mechanizmie urazu ostrego, lub przewlekłego. Ostre zerwanie najczęściej związane jest z aktywnością fizyczną 68% urazów. Najczęściej są to sporty w który dochodzi do szybkiej zmiany kierunku, lub nagłego zatrzymania: badminton, piłka nożna, siatkówka, koszykówka, tenis. Czynnikami predysponującymi do tego rodzaju uszkodzenia to:
- dojrzały wiek,
- sporty rekreacyjne
- otyłość
- przyjmowanie niektórych leków np. sterydy
- nieprawidłowa mechanika kończyny dolnej
- zaburzona biomechanika ciała np. stopa płaska
Najczęstsze mechanizmy urazu to:
Pchanie samochodu – w momencie gdy przodostopie jest obciążone a my próbujemy się odepchnąć z jednoczesnym wyprostem kolana- dzieje się tak w przypadku sprintu, czy skoków.
Ześlizgnięcie – to mechanizm w którym dochodzi do gwałtownego zgięcia grzbietowego stopy, na przykład w przypadku ześlizgnięcie się z drabiny.
Niekontrolowany upadek z wysokości z stopą zgiętą.
Zerwanie ścięgna Achillesa – objawy.
- Ostry, klujący ból w momencie pęknięcia- jakby ktoś coś wbił w piętę,
- Słyszalny trzask
- Wyczuwalna przerwa ciągłości ścięgna w badaniu dotykiem,
- Opuchnięta tylna część pięty
- Zmniejszone aktywne zgięcie podeszwowe stopy (ale możliwe)
- Zwiększone bierne zgięcie grzbietowe stopy
- Upośledzony chód
- Pozytywny test Thompsona
Uraz o charakterze przewlekłym to drugi rodzaj urazów stanowiący 32%. Określenia tego używa się jeżeli uszkodzenie występuje 4-6 tygodni po urazie, a jego objawy to: ból, zmniejszona siła, sztywność stawu skokowego.
Podział uszkodzeń ścięgna Achillesa:
Typ 1: częściowe uszkodzenie <50% – zazwyczaj leczone zachowawczo,
Typ 2: całkowite pęknięcie z przerwą <3 cm- zazwyczaj leczone zespolenie operacyjnym koniec do końca.
Typ 3: całkowite zerwanie z przerwą 3-6 cm- często wymaga dodania innego ścięgna- np. syntetycznego.
Typ 4: zerwanie całkowite z ubytkiem >6 cm.
Diagnostyka zerwania
Prawidłowa diagnoza jest kluczowa dla skutecznego leczenia. Diagnostyka zerwania ścięgna Achillesa obejmuje:
- Wywiad medyczny: Lekarz zapyta o okoliczności urazu, objawy oraz wcześniejsze problemy z Achillesami.
- Badanie fizykalne: Ocena zakresu ruchu, siły mięśniowej oraz lokalizacji bólu. Test Thompsona jest jednym z badań, które mogą pomóc w diagnozie.
- Diagnostyka obrazowa:
- USG (ultrasonografia): Pozwala na ocenę struktury ścięgna i zlokalizowanie przerwania.
- MRI (rezonans magnetyczny): Zapewnia szczegółowy obraz ścięgna i okolicznych tkanek, co jest pomocne szczególnie w trudnych przypadkach diagnostycznych.
Przygotowanie do operacji
Gdy zdiagnozowano zerwanie ścięgna Achillesa i podjęto decyzję o konieczności operacji, odpowiednie przygotowanie do zabiegu jest kluczowe dla zapewnienia jego powodzenia i minimalizacji ryzyka powikłań. Ten rozdział przedstawia kluczowe kroki, które pacjenci i ich opiekunowie powinni podjąć w celu przygotowania się do operacji.
Wybór chirurga i placówki
- Specjalizacja i doświadczenie: Ważne jest, aby wybrać chirurga specjalizującego się w leczeniu urazów ścięgna Achillesa, najlepiej z polecenia innego specjalisty lub poprzez rekomendacje innych pacjentów.
- Placówka medyczna: Wybór odpowiedniego szpitala lub kliniki, która posiada dobre warunki i pozytywne opinie, jest również istotny dla zapewnienia wysokiej jakości opieki.
Przedoperacyjne badania i konsultacje
- Badania: Przed operacją pacjent musi przejść szereg badań, takich jak badania krwi, EKG czy rentgen klatki piersiowej, aby upewnić się, że jest w dobrym stanie zdrowia i gotowy do zabiegu.
- Konsultacje: Rozmowy z anestezjologiem i chirurgiem są ważne, aby omówić szczegóły operacji, metodę znieczulenia i postępowanie pooperacyjne.
Planowanie rekonwalescencji
- Rehabilitacja: Należy zaplanować wstępny harmonogram rehabilitacji i zorganizować wsparcie fizjoterapeuty.
- Zarządzanie bólem: Ważne jest, aby omówić z lekarzem dostępne opcje łagodzenia bólu po operacji.
- Transport: Pacjent będzie potrzebował pomocy w transporcie do domu po zabiegu oraz do placówek medycznych na wizyty kontrolne i sesje rehabilitacyjne.
Przebieg operacji
Rozdział ten opisuje, czego pacjent może oczekiwać podczas operacji rekonstrukcji ścięgna Achillesa, jakie techniki chirurgiczne są najczęściej stosowane i jakie są kluczowe momenty tego procesu. Zrozumienie tych elementów może pomóc pacjentom w lepszym przygotowaniu się do zabiegu i w zarządzaniu oczekiwaniami co do procesu leczenia.
Techniki chirurgiczne
Chirurgia ścięgna Achillesa może być przeprowadzona za pomocą różnych technik, zależnych od rodzaju i zakresu urazu, a także preferencji i doświadczenia chirurga. Dwie podstawowe metody to:
- Operacja otwarta: Jest to tradycyjna metoda, w której chirurg wykonuje stosunkowo długie nacięcie w celu bezpośredniego dostępu do uszkodzonego ścięgna.
- Operacja minimalnie inwazyjna: Ta nowocześniejsza technika charakteryzuje się mniejszymi nacięciami, co potencjalnie skraca czas gojenia i zmniejsza ryzyko infekcji.
Etapy operacji
- Przygotowanie do zabiegu: Po znieczuleniu, czy to ogólnym, czy miejscowym, noga jest dezynfekowana i przygotowywana do operacji.
- Dostęp do ścięgna: Chirurg wykonuje nacięcie skóry, aby uzyskać dostęp do uszkodzonego ścięgna.
- Rekonstrukcja ścięgna: Uszkodzone końce ścięgna są zszywane razem przy użyciu specjalnych technik chirurgicznych. W niektórych przypadkach może być konieczne użycie dodatkowej tkanki, np. przeszczepu, do wzmocnienia ścięgna.
- Zamknięcie nacięcia: Po rekonstrukcji ścięgna, nacięcie skórne jest zamykane za pomocą szwów lub klamer.
Najczęstsze komplikacje
- Zakażenie rany: Jest to jedna z najczęstszych komplikacji po operacji. Aby jej uniknąć, ważna jest odpowiednia higiena i regularne kontrole u lekarza.
- Zakrzepy krwi: Niewystarczająca aktywność po operacji może zwiększyć ryzyko zakrzepicy. Ćwiczenia ruchowe i ewentualne leczenie przeciwzakrzepowe mogą pomóc w zapobieganiu tej komplikacji.
- Problemy z gojeniem się rany: Cukrzyca, palenie tytoniu, czy słaba dieta mogą wpłynąć na proces gojenia.
- Ryzyko ponownego zerwania: Zbyt szybki powrót do intensywnych aktywności może zwiększyć to ryzyko.
Czego NIE ROBIĆ bezpośrednio po operacji ?!
- Nie stawaj na operowanej nodze: Bezpośrednio po operacji należy unikać stawiania wagi ciała na operowaną nogę, chyba że lekarz zaleci inaczej. Może to spowodować przeciążenie i uszkodzenie naprawionego ścięgna.
- Nie mocz opatrunku: Trzeba unikać kontaktu opatrunku i rany z wodą, aby zapobiec zakażeniom. Do czasu usunięcia szwów lub zalecenia inaczej przez lekarza, rana powinna pozostać sucha.
- Nie rozciągaj ścięgna. Nie wykonuj zgięcia grzbietowego stopy.
- Nie pal papierosów. Palenie może znacznie opóźnić gojenie, zmniejszając przepływ krwi do tkanki, podczas gdy nadmierne spożycie alkoholu może wpływać na zdolność organizmu do regeneracji.
- Nie jedź samochodem: Pacjent powinien unikać prowadzenia pojazdów, dopóki nie zostanie to zalecone przez lekarza, zwłaszcza jeśli używa leków przeciwbólowych, które mogą wpływać na zdolność koncentracji i reakcji.
- Nie wykonuj intensywnych ćwiczeń: Unikaj intensywnych lub obciążających ćwiczeń, które mogą wpłynąć na operowaną nogę. Jakiekolwiek ćwiczenia powinny być omówione i zatwierdzone przez lekarza lub fizjoterapeutę.
https://www.youtube.com/watch?v=wAPMBcybAAo
