Zerwanie ścięgna Achillesa
Ścięgno Achillesa to najsilniejsze ścięgno w ciele człowieka, które paradoksalnie najczęściej ulega zerwaniu. Ścięgno to zbudowane jest z połączenia ścięgien dwóch odrębnych mięśni:
- Mięśnia brzuchatego łydki
- Mięśnia płaszczkowatego
i przyczepia się do guzowatości kości piętowej. Jego główną funkcją jest zgięcie podeszwowe stopy- to oznacza, że jeśli stajesz na palcach, lub podskakujesz pracuje właśnie ten mięsień (ścięgno).
Najczęściej do zerwania ścięgna dochodzi u osób uprawiających sporty amatorskie, w wieku 30-50 lat, głównie płci męskiej. Częstość występowania waga się w przedziale 7-20 na 100 000 rocznie.
Do uszkodzenia ścięgna dochodzi w mechanizmie urazu ostrego, lub przewlekłego. Ostre zerwanie najczęściej związane jest z aktywnością fizyczną 68% urazów. Najczęściej są to sporty w który dochodzi do szybkiej zmiany kierunku, lub nagłego zatrzymania: badminton, piłka nożna, siatkówka, koszykówka, tenis. Czynnikami predysponującymi do tego rodzaju uszkodzenia to:
- dojrzały wiek,
- sporty rekreacyjne
- otyłość
- przyjmowanie niektórych leków np. sterydy
- nieprawidłowa mechanika kończyny dolnej
- zaburzona biomechanika ciała np. stopa płaska
Najczęstsze mechanizmy urazu to:
Pchanie samochodu – w momencie gdy przodostopie jest obciążone a my próbujemy się odepchnąć z jednoczesnym wyprostem kolana- dzieje się tak w przypadku sprintu, czy skoków.
Ześlizgnięcie – to mechanizm w którym dochodzi do gwałtownego zgięcia grzbietowego stopy, na przykład w przypadku ześlizgnięcie się z drabiny.
Niekontrolowany upadek z wysokości z stopą zgiętą.
Zerwanie ścięgna Achillesa – objawy.
- Ostry, klujący ból w momencie pęknięcia- jakby ktoś coś wbił w piętę,
- Słyszalny trzask
- Wyczuwalna przerwa ciągłości ścięgna w badaniu dotykiem,
- Opuchnięta tylna część pięty
- Zmniejszone aktywne zgięcie podeszwowe stopy (ale możliwe)
- Zwiększone bierne zgięcie grzbietowe stopy
- Upośledzony chód
- Pozytywny test Thompsona
Uraz o charakterze przewlekłym to drugi rodzaj urazów stanowiący 32%. Określenia tego używa się jeżeli uszkodzenie występuje 4-6 tygodni po urazie, a jego objawy to: ból, zmniejszona siła, sztywność stawu skokowego.
Podział uszkodzeń ścięgna Achillesa:
Typ 1: częściowe uszkodzenie <50% – zazwyczaj leczone zachowawczo,
Typ 2: całkowite pęknięcie z przerwą <3 cm- zazwyczaj leczone zespolenie operacyjnym koniec do końca.
Typ 3: całkowite zerwanie z przerwą 3-6 cm- często wymaga dodania innego ścięgna- np. syntetycznego.
Typ 4: zerwanie całkowite z ubytkiem >6 cm.
Badanie
Obserwacja- badanie pacjenta zaczynamy od obserwowania go podczas chodzenia (jeśli jest to możliwe), w staniu szukamy widocznego zapadnięcia mięśnia, różnicy między nogami, oraz oceniamy stopy. Podczas leżenia przodem łatwo jest dostrzec zmiany struktury (zgrubienia, zaczerwienienia, obrzęk).
Palpacja – czyli badanie dotykiem ścięgna, które jest łatwo wyczuwalne dlatego często też znaleźć możemy uszkodzenie.
Ruchy czynne- pacjent wykonuje po kolei proste ruchy stopą – unoszenie, opuszczanie itp.
Testy specjalne
Test Thompsona – test ten jest szczególnie przydatny w diagnostyce całkowitego zerwania ścięgna Achillesa i mniej przydatny w diagnostyce częściowego zerwania ścięgna Achillesa. Pacjent leży przodem podczas gdy terapeuta ściska łydkę na wysokości brzuśca mięśniowego. Jeśli ścięgno jest przerwane nie dochodzi do zgięcia grzbietowego stopy.
Test Matlesa – pacjent leży na brzuchu i jest proszony o aktywne zgięcie kolana do kąta 90 stopni. Terapeuta obserwuje stopy i kostki podczas całego ruchu. Test jest negatywny, gdy stopa wykazuje lekkie zgięcie podeszwowe; test jest pozytywny, gdy stopa opada do pozycji neutralnej, lub do zgięcia grzbietowego.
Leczenie operacyjne uzależnione jest od wielu czynników, jak na przykład wiek, rodzaj uszkodzenia, oraz tego czy mamy do czynienia ze sportowcem zawodowym.
Dowody sugerują dobre wyniki przy zachowawczym leczeniu zerwanego ścięgna Achillesa Badania wykazały przy leczeniu zachowawczym, że wytrzymałość ścięgna była bardzo porównywalna z leczeniem operacyjnym, a także niski odsetek nawrotów, pod warunkiem, że zerwanie zostało wykryte wcześnie w ciągu 48 godzin od urazu.
Ograniczone ruchy w stopie
Następstwem unieruchomienia stopy (gips, but ortopedyczny) będą ograniczone ruchy w stopie. Oto kilka przykładowych ćwiczeń na poprawę zakresów ruchomości:
