Skręcenie stawu skokowego to powszechna kontuzja polegająca w dużej mierze na naciągnięciu mięsni, więzadeł oraz torebki stawowej, które stabilizują staw skokowy. W rehabilitacji tego urazu dostrzegam dwie skrajności: z jednej strony poszkodowany postanawia, że przeczeka i „rozchodzi” ból, z drugiej natomiast stosuje się niepotrzebne i niosące negatywne konsekwencje unieruchomienie, czasem nawet gipsem. Jak więc wygląda skręcenie stawu skokowego ? Co konkretnie ulega zniszczeniu ? No i w końcu – jak to leczyć ?
Stabilizacja kostki i mechanizm urazu.
Staw skokowy (górny) to połączenie kości podudzia z kością skokową. Aby staw ten był stabilny, ale jednocześnie miał możliwość wykonywania wszystkich potrzebnych ruchów potrzebna jest współpraca kilku struktur. Takie właśnie zadanie spełniają mięśnie, więzadła i torebka stawowa w okolicy stawu skokowego. Choć staw skokowy górny jest jeden- to wszyscy wiem, że kostki mamy dwie: jedną po stronie wewnętrznej- jest to kostka przyśrodkowa i druga po stronie bocznej- jest to kostka boczna.
Staw skokowy po stronie bocznej stabilizowany jest więc między innymi przez:
- ścięgna mięśni (strzałkowych),
- więzadła (skokowo-strzałkowe, piętowo strzałkowe,
- torebkę stawową.
Staw skokowy po stronie wewnętrznej stabilizowany jest przez:
- ścięgna mięśni (piszczelowy tylny, zginacz długi palucha, zginacz długi palców),
- więzadła (poboczne przyśrodkowe),
- torebkę stawową.
To, które z tych struktur ucierpi zależy w głównej mierze od mechanizmu urazu. Wyróżniamy dwa podstawowe mechanizmy:
- Inwersyjny (większość skręceń)- dochodzi do obciążenia bocznej strony stopy, zapadnięcia się kostki bocznej i naciągnięcia struktur bocznych,
- Ewersyjny- dochodzi do obciążeni wewnętrznej strony stopy, zapadnięcia się kostki przyśrodkowej i naciągnięcia struktur kostki przyśrodkowej.
Skręcenie stawu skokowego – badanie.
Objawy jakie będą występowały po skręceniu stawu skokowego zależą od tego jakie struktury ucierpiały i jak mocny był uraz, więzadła mogą zostać bowiem:
- naciągnięte,
- naderwane,
- zerwane,
Przy groźniejszych urazach może także dojść do złamania kości. W zależności od rozmiaru urazu najczęściej występują takie symptomy jak:
- Opuchlizna stawu skokowego i stopy.
- Bolesność, szczególnie przy obciążaniu stopy i próbie chodzenia.
- Tkliwość, próba dotknięcia okolicy kostki jest bardzo bolesna.
- Niestabilność.
- Ograniczenie ruchomości.
- Rozlewający ból i drętwienie (szczególnie jeśli przy urazie ucierpi nerw).
Aby stwierdzić co konkretnie zostało uszkodzone przeprowadza się szereg testów i są to:
- badanie RTG aby stwierdzić czy nie doszło do złamania kości,
- badanie usg aby ocenić stan więzadeł, choć początkowo przy dużej opuchliźnie badanie może być ciężkie do wykonania
- testy więzadłowe – aby stwierdzić, czy nie doszło do zerwania więzadeł,
- testy mięśniowe aby sprawdzić napięcie poszczególnych mięśni,
- testy napięciowe nerwów nerwów.
Początkowa duża opuchlizna i rozległy wylew podskórny może znacznie ograniczać możliwości diagnostyczne, dlatego niekiedy niezbędne jest odczekanie aż opuchlizna się zmniejszy.
Skręcenie kostki- czy konieczne jest unieruchomienie ?
To czy staw powinien być unieruchomiony zależy oczywiście od rozległości urazu, jeśli jednak w badanu RTG nie ma złamania, a więzadła nie są zerwane to opatrunek gipsowy nie jest konieczny. Jeżeli po urazie dany ruch jest bolesny, istnieje możliwość ograniczenia jedynie tego ruchu- pozostałe, te bezbolesne powinny być aktywowane aby przeciwdziałać zrostom i przykurczom.
Jak pozbyć się opuchlizny na stopie po urazie.
Jeżeli podczas urazu dojdzie do dużych uszkodzeń naczyń krwionośnych, wylewająca się z naczyń krew doprowadzi do powstania krwiaka. Zastosowanie zimna, bezpośrednio po urazie doprowadzi do obkurczenia się naczyń, zmniejszenia ilości przepływu krwi, a tworzący się krwiak będzie mniej rozległy. Podobnie należy w pierwszym okresie ograniczyć „nadmierną aktywność” żeby nie prowokować wynaczynienia się krwi. Jeżeli jednak nie mieliśmy takiej możliwości możemy pracować z opuchlizną także w późniejszym okresie. Oto kilka sposobów:
- flossing- czyli „przepychanie” opuchlizny za pomocą specjalnej taśmy,
- kinesiotaping- zastosowanie specjalnej taśmy naklejanej na skórę, która poprawia odprowadzanie zastojów,
- krioterapia- czyli zastosowanie leczenia zimnem,
- manualne techniki stosowane przez terapeutę.
Skręcenie stawu skokowego- leczenie.
Jeżeli badanie RTG nie wykazało złamania a więzadła nie są zerwane możemy przystąpić do działania. Rehabilitacja po skręceniu stawu skokowego wygląda tak:
- ograniczenie wynaczynienia się krwi poprzez zimno i odpoczynek w pierwszym okresie,
- unikanie pogłębiania urazu – czyli nie wykonujemy ruchów stopą, które są bolesne,
- delikatne ćwiczenia czynno -bierne,
W późniejszym okresie:
- ćwiczenia aktywujące słabe mięśnie,
- terapia powięziowa,
- różne formy masażu, w tym masaż tkanek głębokich w celu ułatwienia przepływu krwi,
- kinesiotaping, w celu zmniejszenia opuchlizny, lepszej stabilizacji,
- suche igłowanie na przyśpieszenie regeneracji więzadeł,
- masaż poprzeczny.
Ograniczenie ruchów w stopie
Po urazie stopy może wystąpić ograniczenie ruchomości w stawie, to jest stopa nie będzie chciała ruszać się do góry i/lub w dół. Sytuacja ta wystąpi szczególnie po długim okresie unieruchomienia na przykład gipsem.
Oto kilka przykładowych ćwiczeń na poprawę ruchomości w stopie: