Paluch sztywny – przyczyny, objawy, leczenie.
Paluch sztywny, nazywany także hallux rigidus lub hallux limitus, to schorzenie, które dotyczy stawu śródstopno-paliczkowego palucha. Objawia się ograniczeniem ruchu zgięcia grzbietowego stawu, bólami, obrzękiem oraz stanem zapalnym w okolicach stawu. W późniejszych fazach choroby może pojawić się deformacja stawu spowodowana obecnością wyrośli kostnych (osteofitów) w obszarze stawu. Paluch sztywny zazwyczaj rozwija się po 50. roku życia, częściej u mężczyzn. Może również towarzyszyć paluchowi koślawemu.
Paluch sztywny -przyczyny
Najczęstszą przyczyną palucha sztywnego jest uraz stawu w przeszłości. Zarówno pojedyncze uszkodzenia stawu, jak i liczne mikrourazy (typowe dla sportowców), mogą przyczynić się do tego schorzenia. Dodatkowo, genetyczne predyspozycje oraz kształt głowy I kości śródstopia (trójkątny lub płaski) mogą wpływać na rozwinięcie palucha sztywnego.
Choroba polega na postępujących zmianach zwyrodnieniowych chrząstki stawowej. To prowadzi do stanu zapalnego w obrębie stawu, powiększenia błony maziowej i powstania osteofitów (wyrośli kostnych) na głowie I kości śródstopia, zwłaszcza w jej części grzbietowej.
Rozpoznanie
Rozpoznanie choroby opiera się na badaniu stopy i wykonaniu zdjęć rentgenowskich. Charakterystyczne dla palucha sztywnego jest zwężenie szpary stawowej oraz obecność osteofitów na obrazach rentgenowskich.
Paluch sztywny -leczenie
Etap leczenia palucha sztywnego zależy od stopnia zaawansowania zmian, dolegliwości bólowych oraz aktywności pacjenta.
- Leczenie nieoperacyjne: W początkowych stadiach choroby stosuje się leki przeciwzapalne oraz zabiegi rehabilitacyjne. Chociaż nie przywracają one pełnego zakresu ruchu, mogą znacznie złagodzić stany zapalne i bóle. Noszenie obuwia o twardej podeszwie oraz odpowiedniego kształtu również może przynieść ulgę, zmniejszając zgięcie grzbietowe w stawie śródstopno-palcowym.
- Leczenie operacyjne: W przypadkach zaawansowanych oraz w sytuacji braku poprawy po terapii nieoperacyjnej, konieczne może okazać się leczenie chirurgiczne. Rodzaj operacji zależy od stopnia zaawansowania choroby i aktywności pacjenta. Może obejmować oczyszczenie stawu, usunięcie osteofitów i inne procedury mające na celu poprawę ruchu i zmniejszenie bólu.
Wybór konkretnej operacji zależy od stopnia choroby, aktywności pacjenta oraz jego oczekiwań.
Mało zaawansowane zmiany
- Debridement (oczyszczenie) stawu: Polega na usunięciu osteofitów (wyrośli kostnych) i błony maziowej. Często jest częścią innych operacji.
- Cheilektomia: To usunięcie części grzbietowej głowy I kości śródstopia wraz z osteofitami. Zwykle zmniejsza ból i poprawia ruchomość.
Średnio zaawansowane zmiany
- Cheilektomia: Może być stosowana wciąż, ale często w połączeniu z innymi metodami.
- Osteotomie I kości śródstopia: Skracają kość śródstopia, co poprawia ruchomość i zmniejsza ból.
- Osteotomie paliczka podstawnego palucha: Przykładem jest osteotomia Moeberga, która podnosi paliczek.
Zmiany zaawansowane
- Artrodeza (usztywnienie) stawu MTP I: Usunięcie chrząstki stawowej i zespolenie palucha z I kością śródstopia. Staw staje się sztywny, ale bezbolesny.
- Endoprotezoplastyka: Wymiana uszkodzonego stawu na sztuczny. Ma dobre wczesne wyniki, ale może prowadzić do powikłań po kilku latach.
Leczenie operacyjne palucha sztywnego jest zindywidualizowane. Wybór operacji powinien być dokładnie omówiony z lekarzem i dostosowany do potrzeb i oczekiwań pacjenta.
Dla pacjentów, u których zachowanie ruchomości stawu jest kluczowe, istnieją także opcje implantów.
Podsumowanie
Paluch sztywny może wpłynąć negatywnie na jakość życia i aktywność pacjenta. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą zminimalizować dolegliwości bólowe oraz przywrócić część funkcji ruchowych stawu. Warto konsultować się z lekarzem specjalistą w celu dobrania optymalnej terapii i podejścia do tej schorzenia.
