Tendinopatia mięśnia podkolanowego – objawy, przyczyny i leczenie
Tendinopatia mięśnia podkolanowego to stosunkowo rzadka, ale istotna klinicznie dolegliwość, która najczęściej dotyka biegaczy długodystansowych i triathlonistów. Ze względu na trudności w diagnostyce i mało specyficzne objawy, schorzenie to bywa często błędnie rozpoznawane jako inne dolegliwości kolana.
Czym jest mięsień podkolanowy i dlaczego jest narażony na urazy?
Mięsień podkolanowy to niewielki mięsień zlokalizowany w tylno-bocznej części kolana, odgrywający kluczową rolę w jego stabilizacji. Ma trzy główne przyczepy:
- Na kłykciu bocznym kości udowej.
- Na głowie strzałki.
- Na bocznej łąkotce.
Jego główne funkcje obejmują:
- Stabilizację bocznej części kolana, szczególnie podczas zginania.
- Rotację wewnętrzną kości piszczelowej w łańcuchu otwartym i zapobieganie nadmiernemu przesunięciu kości udowej w przód względem kości piszczelowej w łańcuchu zamkniętym.
- Odblokowanie kolana z pełnego wyprostu, umożliwiając rozpoczęcie zgięcia.
Podczas biegania, szczególnie po zboczach, mięsień podkolanowy jest szczególnie obciążony, co czyni go podatnym na przeciążenia i tendinopatie.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Główne przyczyny:
- Nadmierne obciążenie jednostki mięśniowo-ścięgnistej podczas biegania, zwłaszcza na nierównych powierzchniach lub po zboczach.
- Powtarzające się ruchy zgięcia kolana w warunkach obciążenia.
Czynniki ryzyka:
- Czynniki biomechaniczne:
- Nadmierna pronacja stopy.
- Wydłużenie kroku biegowego.
- Niskie dynamiczne wsparcie stabilizacyjne kończyny dolnej.
- Czynniki treningowe:
- Bieganie po pochyłych nawierzchniach.
- Brak odpowiedniego obuwia sportowego.
- Intensywny trening bez odpowiedniej regeneracji.
- Historia urazów kolana:
- Wcześniejsze kontuzje lub przeciążenia kolana mogą zwiększać ryzyko tendinopatii.
Objawy tendinopatii mięśnia podkolanowego
Tendinopatia mięśnia podkolanowego charakteryzuje się specyficznymi objawami, które nasilają się podczas aktywności fizycznej:
Typowe objawy:
- Ból w tylno-bocznej części kolana, szczególnie we wczesnych fazach zgięcia kolana.
- Nasilenie bólu podczas aktywności, takich jak zbieganie w dół, chodzenie po schodach czy wydłużone treningi.
- Tkliwość w miejscu przyczepu mięśnia, szczególnie na tylno-bocznej części kłykcia bocznego kości udowej.
- W ostrych stadiach może występować obrzęk, zaczerwienienie i krepitacja w okolicy kolana.
Diagnostyka tendinopatii mięśnia podkolanowego
Wywiad:
- Lokalizacja i charakter bólu (typowo tylno-boczna część kolana).
- Intensywność i czas trwania aktywności prowokujących objawy.
Badanie fizykalne:
- Palpacja: Tkliwość w tylno-bocznej części kolana, szczególnie w miejscu przyczepu mięśnia.
- Test w pozycji „czwórki”: Pacjent krzyżuje chore kolano nad zdrowym. Ból w tylno-bocznej części kolana wskazuje na tendinopatię.
- Test w łańcuchu zamkniętym: Pacjent stoi z kolanami ugiętymi do 30°, podczas gdy terapeuta wywiera nacisk na kolano w kierunku koślawienia. Ból sugeruje tendinopatię.
- Test w pozycji leżącej: Pacjent wykonuje przywiedzenie stopy i zgięcie kolana przeciwko oporowi terapeuty.
Diagnostyka różnicowa:
- Zerwanie tylnego rogu łąkotki przyśrodkowej (bóle w tylnej części kolana, blokowanie stawu).
- Zespół pasma biodrowo-piszczelowego (ból bocznej części kolana, przeskakiwanie).
- Osteochondritis dissecans (ból i obrzęk kolana związany z aktywnością).
Badania obrazowe:
- RTG: Może ujawnić zwapnienia w przewlekłych stadiach tendinopatii.
- USG: Pogrubienie mięśnia i ścięgna, szczególnie podczas zgięcia kolana.
- MRI: Zmiany sygnału w ścięgnie i pogrubienie mięśnia w ostrych przypadkach.
Leczenie tendinopatii mięśnia podkolanowego
1. Leczenie zachowawcze
- Protokół RICE: Odpoczynek, lód, kompresja i uniesienie kończyny.
- Modyfikacja aktywności:
- Unikanie zbiegów po zboczach i pozycji prowokujących ból.
- Stopniowe wprowadzanie ćwiczeń lekkiego obciążenia, takich jak jazda na rowerze.
- Noszenie odpowiedniego obuwia, które zapobiega nadmiernej pronacji.
- Rehabilitacja:
- Leczenie farmakologiczne:
- NLPZ (ibuprofen, paracetamol) w celu zmniejszenia bólu i stanu zapalnego.
2. Procedury
- Zastrzyki kortykosteroidowe: Mogą przynieść natychmiastową ulgę, ale ich stosowanie wymaga ostrożności, aby uniknąć osłabienia ścięgna.
- Plastrowanie i ortezy: Pomagają w stabilizacji kolana i zmniejszeniu obciążeń mięśnia.
3. Leczenie chirurgiczne
Stosowane w przypadku braku poprawy po 6 miesiącach leczenia zachowawczego. Zabieg obejmuje naprawę lub rekonstrukcję uszkodzonego ścięgna.
Profilaktyka tendinopatii mięśnia podkolanowego
Aby zapobiec tendinopatii mięśnia podkolanowego:
- Unikaj biegania po stromych zboczach i pochyłych nawierzchniach.
- Zadbaj o prawidłową technikę biegu i odpowiednią długość kroku.
- Regularnie wzmacniaj i rozciągaj mięśnie stabilizujące kolano.
- Stosuj odpowiednie obuwie sportowe zapobiegające nadmiernej pronacji stóp.
- Pamiętaj o właściwej regeneracji między treningami.
Podsumowanie
Tendinopatia mięśnia podkolanowego to dolegliwość wymagająca dokładnej diagnostyki i wieloaspektowego leczenia. Wczesne rozpoznanie oraz odpowiednio dobrana terapia, obejmująca modyfikację aktywności, rehabilitację i fizykoterapię, pozwalają na szybki powrót do pełnej sprawności. W przypadku braku poprawy po leczeniu zachowawczym, warto rozważyć bardziej zaawansowane metody, w tym interwencję chirurgiczną.
