Łąkotka to niewielka struktura zbudowana z tkanki chrzęstnej. Ma kształt półksiężyca i znajduje się w kolanie pomiędzy kością udową a piszczelową. W każdym kolanie znajdują się dwie łąkotki: przyśrodkowa – znajdująca się po wewnętrznej stronie kolana, oraz boczna- znajdująca się po bocznej stronie. Łąkotki przesuwają się podczas ruchów kolana zarówno zgięcia i wyprostu, jak i podczas rotacji. To często kombinacja tych ruchów połączona z obciążeniem nogi powoduje uraz.
Łąkotki pełnią w kolanie bardzo ważne funkcje:
- absorbują przeciążenia generowane podczas ruchu,
- poprawiają stabilność kolana,
- poprawiają grę stawową kolana usprawniając ruchy kolana.
Ból pod kolanem z przodu- czy to uszkodzona łąkotka ?
To bardzo częste pytanie, które dostaję od pacjentów próbujących odnaleźć przyczynę swoich dolegliwości. Nie da się jednak na nie odpowiedzieć bez odpowiedniego wywiadu oraz badania w gabinecie. Można spróbować zadać sobie kilka pytań:
- Czy ból powstał po urazie ?
- Czy ból zlokalizowany jest także z boku kolana ?
- Czy występowało „zablokowanie” kolana ?
Jeśli odpowiedź na te pytania brzmi „nie” , to faktycznie nie musi być to łąkotka.
Uszkodzenie łąkotki- rodzaje leczenia.
Pęknięcie łąkotki- może wystąpić w wyniku zbyt dużego obciążenia, a także z powodu sumujących się przeciążeń na przykład podczas biegania, czy skakania. Tego typu uraz leczy się:
-Zachowawczo- bez operacji.
–Operacja obejmująca szycie łąkotki. Rehabilitacja w tym przypadku jest bardziej wymagająca, kolano musi być odciążone i w początkowej fazie ogranicza się pewne ruchy. Metoda ta jednak w większym stopniu zapewnia stabilność kolana i chroni przed wystąpieniem późniejszych problemów.
-Operacja obejmująca usunięcie fragmentu łąkotki. W tym wypadku pacjent nieco łagodniej przechodzi okres rehabilitacji co jest niewątpliwie plusem. Minusem jednak jest to, że usunięcie fragmentu łąkotki zmniejsza stabilność kolana i jak pokazują badania osoba taka w większym stopniu narażona jest w późniejszym okresie na wystąpienie zmian zwyrodnieniowych kolana.
-Implant łąkotkowy.
To którą opcję wybrać musimy uzgodnić z lekarzem i zależy to między innymi od:
- ustawienia pękniętego fragmentu,
- tego czy występuje ból,
- czy mamy zmniejszony zakres ruchu,
- czy kolano się blokuje,
Szycie łąkotki – czy to konieczność ?
Nie każde pęknięcie wymaga szycia lecz w dużej mierze zależy to od rozległości urazu. Niektóre pęknięcia mogą być leczone zachowawczo – to znaczy odpowiednio dobraną rehabilitacją.
Urazy towarzyszące.
Często bywa tak, że podczas urazu kolana dochodzi do uszkodzenia wielu struktur, to znaczy, że nie dochodzi tylko do pęknięcia łąkotki, ale także do zerwania więzadła na przykład krzyżowego przedniego (ACL). W takim wypadku lekarz może zadecydować, że kolano leczone jest „na raty”- najpierw wykonuje się operację łąkotki i przeprowadza jej rehabilitację, a następnie zajmuje się uszkodzonym więzadłem.
Jak szybko rozpocząć rehabilitację?
Od razu. Osoby po zabiegu często słyszą, aby odczekać 4 tygodnie i udać się na rehabilitację. Do tego dochodzi jeszcze kilka tygodni czekania w kolejce na zabiegi i ten czas się wydłuża. Taka sytuacja rodzi wiele skutków ubocznych, w kolanie dochodzi do zrostów, zmniejszenia zakresów ruchu, osłabienia kończyny i spadku masy mięśniowej. Już w pierwszych dniach po zabiegu można wykonywać indywidualnie dobraną rehabilitację.
Szycie łąkotki- ćwiczenia w 1 etapie po operacji.
Pierwszy etap po zabiegu szycia łąkotki polega głównie na wyciszeniu stanu zapalnego oraz stworzenie dogodnego środowiska dla gojących się ran. W tym okresie kolano jest spuchnięte, boli i ma mocno ograniczone zakresy ruchu. Świeże blizny, oraz stan zapalny wskazuje na to, że trzeba wykonywać delikatne działania.
W etapie tym noga najczęściej jest unieruchomiona przez ortezę ustawioną na ok. 45-60*. Kąt ustawienia ortezy wyznacza lekarz operator ponieważ to on wie najlepiej jak przebiegł zabieg. Stosowanie ortezy ma zapobiec nadmiernemu zgięciu kolana a co za tym idzie kompresji na szytą łąkotkę i jej ponownemu urazowi. Najczęściej pacjent otrzymuje także zalecenie aby nie obciążać kończyny operowanej, to również ze względu na kompresję w kolanie. Nie oznacza to jednak, że mamy tylko leżeć ponieważ takie zachowanie nie dość, że spowolni proces gojenia, ale także wytworzy nowe, poboczne dolegliwości. Co możemy zrobić w okresie pierwszych 14 dni ?
- Odpowiednie pozycje ułożeniowe kończyny zabezpieczające przed pojawianiem się przykurczy,
- Aktywne ćwiczenia stawów nieobjętych urazem (np. stopy), które usprawnią działanie pompy naczyniowej co będzie miało pozytywny wpływ na stan zapalny i opuchliznę,
- Delikatne ćwiczenia izometryczne- ćwiczenia napinania mięśni bez ruchu kończyny,
- Ćwiczenia bierne stawu kolanowego,
- Zabiegi drenujące- czyli usprawniające krążenie w operowanej kończynie,
- Fizykoterapia- jak np. stosowanie krioterapii w celu zmniejszenia bólu,
- Kinesiotaping – plastrowanie limfatyczne w celu usprawnienia pracy układu naczyniowego.
Bibliografia:
- http://semrc.blogs.latrobe.edu.au/time-stop-menisectomy/?fbclid=IwAR26khlbvyvQAR4ozETZftCM7Z2s8997iSOt5eRo-NZZSEKJ_P_BV5cei34
- https://www.stoneclinic.com/meniscus-repair-rehab-protocol
- https://www.uwhealth.org/files/uwhealth/docs/pdf/SM14890_Meniscus_Repair8.pdf
- Anatomia człowieka tom 1-5, podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy. Bochenek A, Reicher M. PZWL, 2016.
- Anatomia funkcjonalna stawów tom 1-3, Kapandji I.A. Edra Urban & Partner, 2014.
- Anatomia funkcjonalna dla fizjoterapeutów, Hochschild J., MedPharm, 2017.
