Zapalenie kaletki kolana: Przyczyny, objawy i leczenie
Kaletki są niewielkimi workami wypełnionymi płynem, które redukują tarcie między kośćmi, ścięgnami i więzadłami w stawach. W obrębie kolana znajduje się kilka kaletek, które mogą ulec zapaleniu wskutek mikrourazów, przeciążeń, infekcji lub chorób zapalnych.
Zapalenie kaletki kolana to częsta przyczyna bólu w tej okolicy, szczególnie u sportowców oraz osób wykonujących powtarzalne ruchy obciążające kolano (np. klęczenie). Stan zapalny może powodować dyskomfort, ograniczenie ruchomości oraz osłabienie funkcji kolana.
Objawy kliniczne i badanie fizykalne
Objawy zapalenia kaletek:
- Miejscowy ból i tkliwość nasilające się podczas aktywności (np. chodzenie, klęczenie).
- Obrzęk i zaczerwienienie w miejscu dotkniętej kaletki.
- Sztywność stawu kolanowego po dłuższym unieruchomieniu, np. siedzeniu.
- Uczucie dyskomfortu podczas chodzenia po schodach, przysiadów lub skoków.
- W przypadku infekcji – dodatkowe objawy, takie jak gorączka i uogólniony ból.
Badanie fizykalne:
Podczas badania lekarz może stwierdzić:
- Lokalny obrzęk i zaczerwienienie skóry w okolicy kolana.
- Bolesność przy palpacji w miejscu zajętej kaletki.
- Ograniczenie ruchomości stawu kolanowego, zwłaszcza przy zaawansowanym stanie zapalnym.
- Testy funkcjonalne, które pomagają różnicować zapalenie kaletek od innych przyczyn bólu (np. uszkodzeń łąkotki, więzadeł).
Najczęstsze typy zapalenia kaletek kolana
- Zapalenie kaletki przedrzepkowej („kolano pokojówki”):
- Występuje w wyniku klęczenia na twardych powierzchniach.
- Obserwuje się wyraźny obrzęk przed rzepką.
- Typowe dla osób pracujących w pozycji klęczącej (np. sprzątaczek, ogrodników).
- Zapalenie kaletki podrzepkowej („kolano skoczka”):
- Dotyczy kaletki znajdującej się pod ścięgnem rzepki.
- Częste u sportowców wykonujących powtarzalne skoki (np. siatkarze, koszykarze).
- Zapalenie kaletki gęsiej stopy:
- Ból i tkliwość zlokalizowane w przyśrodkowej części kolana, poniżej stawu.
- Często występuje u biegaczy oraz osób z koślawością kolan.
- Może współwystępować z chorobą zwyrodnieniową kolana, szczególnie u starszych kobiet z nadwagą.
- Zapalenie kaletki mięśnia półbłoniastego:
- Lokalizuje się w tylnej części kolana.
- Charakterystyczne dla biegaczy i osób z przeciążeniami mięśni kulszowo-goleniowych.
Zapalenie kaletki kolana diagnostyka
Badania obrazowe:
- RTG kolana:
- Niewielka wartość diagnostyczna w przypadku zapalenia kaletek, ale pomocne w wykluczeniu zmian zwyrodnieniowych lub kostnych.
- Ultrasonografia (USG):
- Kluczowe narzędzie diagnostyczne, które pozwala na ocenę obecności płynu w kaletce, jej rozmiaru oraz relacji z otaczającymi strukturami.
- Rezonans magnetyczny (MRI):
- Złoty standard obrazowania, szczególnie w diagnostyce powikłanych przypadków lub współistniejących schorzeń, takich jak uszkodzenia łąkotek czy więzadeł.
Diagnostyka różnicowa:
Należy odróżnić zapalenie kaletki od innych przyczyn bólu kolana, takich jak:
- Uszkodzenie łąkotki (np. objawy blokowania stawu).
- Zespół pasma biodrowo-piszczelowego (ból bocznej części kolana).
- Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego.
- Infekcyjne zapalenie stawu (objawy ogólne, gorączka).
Zapalenie kaletki – leczenie
Leczenie zachowawcze:
- Ograniczenie aktywności:
- Unikanie ruchów i pozycji nasilających ból, np. klęczenia, przysiadów, skoków.
- U sportowców modyfikacja treningu – zmniejszenie intensywności lub zmiana aktywności.
- Krioterapia:
- Okłady z lodu (10–15 minut kilka razy dziennie) w celu zmniejszenia bólu i obrzęku.
- Farmakoterapia:
- Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) – np. ibuprofen, ketoprofen.
- Kortykosteroidy – stosowane w postaci iniekcji dostawowych w przypadku braku poprawy po leczeniu zachowawczym.
- Rehabilitacja:
- Ćwiczenia rozciągające (mięśnie czworogłowe uda, pasmo biodrowo-piszczelowe).
- Wzmacnianie mięśni stabilizujących kolano (np. czworogłowy uda, mięśnie biodrowe).
- Korekcja biomechaniki chodu i postawy.
- Ortezy i nakolanniki:
- Użycie ortezy stabilizującej staw kolanowy.
- Nakolanniki ochronne u osób wykonujących pracę w pozycji klęczącej.
Leczenie inwazyjne:
- Aspiracja kaletki:
- Usunięcie nadmiaru płynu w przypadku znacznego wysięku.
- Może być stosowane zarówno diagnostycznie, jak i terapeutycznie.
- Iniekcje kortykosteroidów:
- Redukują stan zapalny i łagodzą objawy, ale ich stosowanie powinno być ograniczone, aby zapobiec uszkodzeniu tkanek.
- Leczenie chirurgiczne:
- Wskazane jedynie w przypadkach przewlekłego zapalenia opornego na inne metody leczenia.
- Endoskopowa bursektomia (usunięcie kaletki) jest małoinwazyjną metodą o dobrej skuteczności.
Rokowanie i powrót do aktywności
- Czas leczenia: Większość przypadków zapalenia kaletki kolana ustępuje po kilku tygodniach odpowiedniego leczenia zachowawczego.
- Powrót do aktywności: Stopniowe zwiększanie obciążenia po ustąpieniu objawów. W sporcie należy unikać aktywności wywołujących ból przez co najmniej 4–6 tygodni.
- Zapobieganie nawrotom:
- Regularne rozciąganie i wzmacnianie mięśni.
- Stosowanie odpowiedniego obuwia i korekcja biomechaniki.
- Ochrona kolan (np. nakolanniki, odpowiednie warunki pracy).
