Niestabilność stawu piszczelowo-strzałkowego bliższego (IPTFJ)

Wprowadzenie

Niestabilność stawu piszczelowo-strzałkowego bliższego (IPTFJ) to rzadko spotykana przyczyna bólu w okolicy bocznej kolana. Problem ten jest często niediagnozowany lub mylony z innymi schorzeniami kolana, takimi jak uszkodzenie łąkotki bocznej czy zespół pasma biodrowo-piszczelowego.

IPTFJ dotyczy przemieszczenia stawu łączącego głowę strzałki z kłykciem bocznym piszczeli. Może występować w wyniku:

• Wiotkości więzadłowej,
• Urazu kolana,
• Wrodzonych anomalii anatomicznych,
• Powtarzających się mikrourazów związanych z aktywnością sportową.

---

Epidemiologia

• Wiek: IPTFJ występuje częściej u młodych dorosłych i młodzieży aktywnej sportowo.
• Sporty ryzyka: Zapasy, gimnastyka, tenis, narciarstwo, jazda na deskorolce i sporty wymagające gwałtownych ruchów skrętnych kolana.
• Częstość: Schorzenie to jest rzadko zgłaszane, ale coraz więcej przypadków wykazuje, że IPTFJ może być bardziej powszechne, niż się wcześniej sądziło.

---

Niestabilność stawu piszczelowo-strzałkowego przyczyny i mechanizmy powstawania

Niestabilność IPTFJ może wynikać z kilku mechanizmów:

1. Wiotkość więzadeł: Pacjenci z zespołem Ehlersa-Danlosa, dystrofią mięśniową lub uogólnioną wiotkością więzadłową są bardziej podatni na to schorzenie.
2. Urazy: Ostre urazy, takie jak skręcenie kolana lub uderzenie w boczną część kolana, mogą powodować przemieszczenie stawu.
3. Powtarzające się mikrourazy: Regularne narażanie kolana na siły skrętne lub przeciążenia, np. podczas biegania, może prowadzić do mikrouszkodzeń i niestabilności stawu.
4. Wrodzone anomalie: Nieprawidłowa budowa anatomiczna stawu może predysponować do niestabilności.

---

Niestabilność stawu piszczelowo-strzałkowego – objawy.

Pacjenci z IPTFJ mogą zgłaszać następujące objawy:

1. Ból bocznej części kolana:
   • Nasilający się podczas aktywności fizycznej.
   • Pogarszający się przy zgięciu grzbietowym stawu skokowego.
2. Obrzęk: Lokalny obrzęk w okolicy głowy strzałki.
3. Trzaski i strzelanie: Pacjenci często opisują „klikanie” lub „blokowanie” w kolanie.
4. Uczucie niestabilności: Wrażenie „uciekania” kolana podczas nagłych ruchów lub zmian kierunku.
5. Ograniczenie ruchomości: Bolesność i trudności z pełnym wyprostem kolana.

---

Badanie fizykalne

1. Palpacja:
   • Bolesność w okolicy głowy strzałki.
   • Wyczuwalne przemieszczenie strzałki podczas manipulacji.
2. Testy ruchomości:
   • Przesunięcie strzałki do przodu i do tyłu (test dodatni, jeśli wywołuje objawy pacjenta).
   • Test Radulescu: Zgięcie kolana do 90 stopni z jednoczesną manipulacją głowy strzałki.
3. Obserwacja:
   • Widoczna boczna masa w okolicy głowy strzałki.
   • Brak wysięku stawu kolanowego.
4. Ograniczenie funkcji:
   • Utrudnione wchodzenie po schodach.
   • Ból przy aktywnościach wymagających obciążania kończyny.

---

Diagnostyka różnicowa

IPTFJ należy różnicować z innymi schorzeniami bocznej części kolana:

• Uszkodzenia łąkotki bocznej: Objawy blokowania i dodatnie testy łąkotkowe.
• Zespół pasma biodrowo-piszczelowego (ITBS): Ból boczny kolana, często u biegaczy.
• Tendinopatia mięśnia dwugłowego uda: Ból w tylno-bocznej części kolana.
• Choroba zwyrodnieniowa stawu: Osteofity w bocznym przedziale kolana.
• Ciała wolne: Obecność ciał wolnych w stawie, często związana z urazem.

---

Obrazowanie

1. RTG:
   • Standardowe zdjęcia mogą wykazać przemieszczenie strzałki.
   • Porównanie obu kolan zwiększa czułość diagnostyczną.
2. Tomografia komputerowa (CT):
   • Dokładniejsze niż RTG w wykrywaniu przemieszczeń i uszkodzeń stawu.
3. Rezonans magnetyczny (MRI):
   • Umożliwia ocenę tkanek miękkich, więzadeł oraz obecności współistniejących urazów.

---

Leczenie niestabilności stawu piszczelowo-strzałkowego

1. Leczenie zachowawcze

1. Modyfikacja aktywności:
   • Unikanie ruchów skrętnych i gwałtownych obciążeń kolana.
   • Ograniczenie sportów wywołujących objawy.
2. Rehabilitacja:
   • Ćwiczenia wzmacniające mięśnie podudzia (głównie mięsień brzuchaty łydki i ścięgna podkolanowe).
   • Rozciąganie i stabilizacja kolana.
3. Ortezy i stabilizatory:
   • Pasek podtrzymujący głowę strzałki w odpowiedniej pozycji.
   • Należy unikać zbyt mocnego zaciskania, aby nie uszkodzić nerwu strzałkowego.

2. Procedury zachowawcze

1. Iniekcje:
   • Kortykosteroidy wstrzykiwane w okolicę stawu w celu zmniejszenia bólu i stanu zapalnego.
2. Unieruchomienie:
   • Cylindryczny opatrunek gipsowy na 2–3 tygodnie w przypadku ostrych objawów.

---

3. Leczenie chirurgiczne

1. Artrodeza stawu:
   • Stosowana w przypadkach opornych na inne metody leczenia.
   • Stabilizacja stawu za pomocą wkrętów.
   • Rzadko zalecana u sportowców ze względu na ryzyko ograniczenia funkcji.
2. Resekcja głowy strzałki:
   • Alternatywa dla artrodezy.
   • Usunięcie głowy i szyi strzałki z zachowaniem więzadła pobocznego bocznego.
3. Rekonstrukcja więzadeł:
   • W przypadkach nawracającej niestabilności.
   • Rekonstrukcja struktur stabilizujących staw.

---

Rokowanie

Większość przypadków IPTFJ można skutecznie leczyć metodami zachowawczymi. Pacjenci z łagodną niestabilnością często wracają do pełnej aktywności po kilku miesiącach rehabilitacji. W przypadkach przewlekłych lub nawracających niestabilności leczenie operacyjne przynosi dobre wyniki, chociaż wymaga dłuższego czasu rekonwalescencji.

---