Osteotomie wokół kolana odgrywają kluczową rolę w leczeniu i zapobieganiu chorobie zwyrodnieniowej stawów. Stosuje się je również jako zabiegi korygujące oś kończyny dolnej. Celem osteotomii w rejonie kolana jest poprawa ustawienia kończyn dolnych, złagodzenie bólu. Osteotomia próbuje zmienić siły przenoszone przez staw kolanowy, aby potencjalnie zmniejszyć asymetryczne zużycie stawu, prowadząc do postępującej choroby zwyrodnieniowej stawu.
Ogólnie rzecz biorąc, choroba zwyrodnieniowa przedziału przyśrodkowego stawu kolanowego współistnieje z szpotawością kolana.
Podobnie, koślawość stawu kolanowego z chorobą zwyrodnieniową przedziału bocznego zwykle współistnieje z deformacją dystalnej części kości udowej. Osteotomia przez dalszą część kości udowej koryguje deformację w jej miejscu i tworzy poziomą linię stawu.
Występowanie takich urazów jak: zerwanie więzadeł, uszkodzenie łąkotek, choroba chrząstki stawowej predysponuje do choroby zwyrodnieniowej jednego przedziału stawowego (przyśrodkowy lub boczny). Jeszcze do niedawna powszechnym sposobem leczenia takich problemów była całkowita endoproteza kolana, natomiast w obecnych czasach problemy te dotykają coraz to młodszych osób stąd potrzebny jest mniej inwazyjny sposób leczenia. Ma nim być osteotomia.
Osteotomia – rehabilitacja.
Ogólne cele osteotomii i rehabilitacji to kontrola bólu stawów, obrzęku, odzyskanie normalnego zgięcia i wyprost kolana; możliwie jak najszybsze wznowienie prawidłowego wzorca chodu, odzyskanie stabilności nerwowo-mięśniowej, odzyskanie siły mięśni kończyny operowanej, przywrócenie propriocepcji, równowagi i koordynacji, a także osiągnięcie optymalnego wyniku funkcji wyznaczonych przed zabiegiem.
W początkowym okresie tzw. ochronnym instruujemy pacjenta o tym czego nie powinien robić aby chronić kończynę i nie powodować problemów w innych częściach ciała. Możliwe jest chłodzenie kolana, głównie w celu zmniejszenia bólu. W tym okresie można używać bielizny uciskowej na stopę i łydkę w celu pobudzenia przepływu krwi żylnej. W tym okresie kończyna dolna układana jest w taki sposób aby kostka była wyżej niż kolano, stosowana jest także profilaktyka zakrzepicy żył głębokich.
Tydzień 1-4
- pacjent nosi ortezę
- zakres ruchu w stawie kolanowym to ok. 0-110*
- Profilaktyka przeciwzakrzepowa
- Zakaz obciążania kończyny dolnej
- Mobilizacja rzepki
- Elektrostymulacja mięśni
- Krioterapia przeciwbólowa
- Rozciąganie: mięśnie k-g, brzuchaty łydki, czworogłowy.
- Wzmacnianie: czworogłowy izometrycznie, SLR, aktywny wyprost kolana
- Trening górnych partii ciała.
5-6 tygodni
- orteza
- 0-135*
- Obciążanie ¼ – ½ ciężaru ciała
- Mobilizacja rzepki
- Elektrostymulacja
- Krioterapia
- Rozciąganie
- Siła j.w. + reedukacja chodu, krzesełko, miniprzysiady
- Knee flexion hamstring curls (90°)
- Rowerek stacjonarny
- Program basenowy
7-8 tygodni
- w tym okresie spodziewamy się pełnego wygojenia zrostu
- w dalszym ciągu, jeśli to konieczne mobilizujemy rzepkę
- kontynuujemy ćwiczenia rozciągające oraz wzmacniające
- dokładamy ćwiczenia wzmacniające wyprost, odwiedzenie i przywiedzenie
- w tym okresie wchodzimy w ćwiczenia na niestabilnym podłożu i delikatną dynamikę.
9-12 tygodni
Dalszy etap rehabilitacji powinien przebiegać pod okiem fizjoterapeuty/ trenera personalnego z którym następuje progres ćwiczeń.
Źródło: Rehabilitation after tibial and femoral osteotomy. In: Noyes FR, ed. Noyes Knee Disorders: Surgery, Rehabilitation, Clinical Outcomes. Philadelphia, PA: Saunders; 2009:905-914.
