DYSKOPATIA- to bardzo ogólne pojęcie odnoszące się do schorzeń w rejonie krążka międzykręgowego, potocznie zwanego dyskiem. W wyniku nieprawidłowego rozkładu sił dochodzi do uszkodzenia krążka i jego zwyrodnienia, co w dłuższym okresie może doprowadzić do zwyrodnienia stawów międzykręgowych, czy ucisku na nerwy wychodzące z kręgosłupa.
Budowa kręgosłupa.
Aby mówić o chorobach kręgosłupa należy choć trochę znać jego budowę.
Kręgosłup składa się z kilku odcinków i są to:
- odcinek szyjny- zawierający 7 kręgów,
- odcinek piersiowy- zawierając 12 kręgów,
- odcinek lędźwiowy- zawierający 5 kręgów,
- odcinek krzyżowy- 5 kręgów zrośniętych w kość krzyżową,
- odcinek ogonowy- 4-5 kręgów zrośniętych w kość ogonową.
Pomiędzy kręgami znajdują się krążki międzykręgowe (dyski). Charakterystyczne jest to, że im niżej położony odcinek kręgosłupa, tym większe i masywniejsze są także krążki. Zadaniem krążków jest z jednej strony amortyzacja obciążeń, z drugiej zaś zachowanie prawidłowej ruchomości kręgosłupa. Można je sobie wyobrazić jako poduszeczki powietrzne które pochłaniają wstrząsy i zapobiegają ścieraniu się kręgosłupa.
Krążek zbudowany jest z jądra miażdżystego położonego centralnie, oraz z pierścienia, który je otacza. To właśnie uszkodzenia pierścienia, oraz „wylewanie” się jądra powoduje ból i ograniczenie ruchomości.
Metody diagnostyczne takie jak rezonans magnetyczny pozwalają dokładnie określić miejsce oraz rozmiar uszkodzenia krążka międzykręgowego. W zależności od tego jak duże jest uszkodzenie wyróżniamy kilka etapów:
- Degeneracja krążka- to pierwszy etap. Krążek traci wodę, ściera się w pewnym stopniu i przestaje spełniać swoją funkcję. Pierścień włóknisty zaczyna pękać.
- Protruzja (wypuklina)- wpływa na zmianę obrysu krążka, ale bez przerwania pierścienia.
- Ekstruzja (przepuklina) – przerwanie pierścienia włóknistego i przemieszczenie się jądra poza krążek.
- Sekwestracja – sytuacja w której dochodzi do wypłynięcia i oderwania się jądra miażdżystego od krążka.
Problemem jest nie tylko fakt, że sam dysk ulega uszkodzeniu, ale także sytuacja w której wypływające jądro miażdżyste może uciskać na nerwy wychodzące z kręgosłupa. Powstają wtedy takie objawy jak: ból, pieczenie, drętwienie, utrata siły mięśni.
Ból kręgosłupa -osteofity.
W momencie gdy dochodzi do „ścierania się” krążków międzykręgowych zachodzi większy nacisk na kręgi. Drażnione powierzchnie kostne są stymulowane i zaczynają wytwarzać narośla- osteofity, które często bywają widoczne na zdjęciu RTG.
Przyczyny dyskopatii.
Większość pacjentów, którzy zgłaszają się do gabinetu z bólem kręgosłupa twierdzą, że ból pojawił się gdyż po prostu ciężko pracowali i kręgosłup jest przeciążony. Niestety nie mogę się z tym zgodzić, uważam bowiem, że kręgosłup w ruchu to zdrowy i dobrze odżywiony kręgosłup. Większym problemem jest natomiast długotrwałe przebywanie w jednej pozycji np. praca siedząca. Dochodzi wtedy od nierównomiernego rozłożenia sił działających na kręgosłup, nierównomierne rozciąganie więzadeł kręgosłupa. Do innych przyczyn zalicza się także:
- wady postawy,
- otyłość,
- predyspozycje genetyczne,
- brak aktywności fizycznej,
- fizjologiczna degeneracja kręgosłupa zachodząca z wiekiem.
Objawy dyskopatii.
Najczęściej dyskopatia obejmuje odcinek szyjny i lędźwiowy kręgosłupa. Podstawowym objawem dyskopatii jest ból i zaburzenie ruchomości, nie można się schylić aby zawiązać buta, lub nachylić do umywalki. Przy nieprawidłowym ułożeniu kręgosłupa dochodzi także do przemieszczania się objawów zgodnie z przebiegiem dermatomu. Jeżeli uszkodzeniu ulega krążek na wysokości szóstego kręgu szyjnego i w tej okolicy uciska na nerw biegnący do ręki, to właśnie w ręce możemy odczuwać: pieczenie, drętwienie, kłucie, czy nawet osłabienie mięśni- częste objawy zespołu cieśni nadgarstka.
Kolejnym objawem charakterystycznym dla dyskopatii jest zwiększone napięcie mięśni przy kręgosłupie. Mięsnie są twarde, jakby skostniałe- organizm w ten sposób broni się przed postępowaniem choroby. Większość pacjentów szuka wtedy pomocy aby rozluźnić, lub rozmasować te mięśnie, należy jednak zwrócić uwagę, że jest to mechanizm obronny organizmu, który ma jakieś zadanie.
Dyskopatia kręgosłupa- rehabilitacja.
Postępowanie lecznicze zależy od aktualnego stanu pacjenta oraz od rozmiaru zmian które zaszły w kręgosłupie. Inaczej bowiem wygląda rehabilitacja u osoby która ma niewielką wypuklinę i delikatny ból, a inaczej u osoby z ekstruzją oraz problemami z poruszaniem.
Dlatego właśnie bardzo ważne jest wykonanie wywiadu, oraz przeprowadzenie badania, w naszym gabinecie podczas takiego badania oceniamy między innymi:
- postawę ciała,
- ogólną ruchomość kręgosłupa i kończyn,
- testy prowokujące ból,
- ocena siły mięśniowej,
- badanie tkanek miękkich,
- ocena prawidłowego funkcjonowania więzadeł i stawów krzyżowo-biodrowych.
Badania pokazują, że dyskopatię na każdym poziomie można w pewnym stopniu cofnąć i całkowicie wyeliminować objawy dlatego jeśli ktoś mówi Ci, że już do końca życia będziesz kaleką to go nie słuchaj i udaj się na rehabilitację.
Ból kręgosłupa- rwa kulszowa.
Z kręgosłupa, na wysokości pomiędzy czwartym kręgiem lędźwiowym a pierwszym krzyżowym wychodzą korzenie nerwowe. Łączą się one tworząc nerw kulszowy – największy nerw w ciele człowieka. Ucisk na te korzenie, oraz na nerw kulszowy i objawy które temu towarzyszą to właśnie rwa kulszowa.
Skąd bierze się rwa kulszowa ?
Korzenie nerwowe wychodzące z kręgosłupa mogą zostać uciśnięte przez uwypuklający się krążek międzykręgowy (dyskopatia). Stąd osoby które mają ból kręgosłupa i wykonały rezonans na którym wyszły przepukliny są pewne, że to właśnie przyczyna ich problemu.
Struktury te mogą być także uciśnięte przez nieprawidłowe ułożenie kręgów, a na wysokości pośladka nerw kulszowy może być uciskany też przez mięsień gruszkowaty.
Czasem jednak zdarza się, że mamy objawy podobne do tych, jakie pochodzą z ucisku na nerw ale nim nie są. Do takiej sytuacji dochodzi jeśli struktury w okolicy nerwu kulszowego (więzadła, mięśnie, stawy) wykazują patologię i udają rwę kulszową.
Do takiej sytuacji może dojść w przypadku:
- nieprawidłowego ustawienia kości krzyżowej- tendencja do kręgozmyków.
- nieprawidłowego napięcia więzadeł stawu krzyżowo-biodrowych,
- zbyt dużego napięcia mięśni w okolicy pośladka – na przykład mięsień gruszkowaty,
- zbyt mocno napinające się więzadła okolicy biodra.
