Co to jest „Fat pad syndrom” ?
Jest to patologia poduszeczek tłuszczowych, czasem nazywana także fat pad impingment (uwięźnięcie poduszki tłuszczowej). Poduszki (ciała) tłuszczowe są to struktury których zadaniem jest niejako wypełnienie przestrzeni pomiędzy elementami które nie powinny podczas ruchu mieć ze sobą bezpośredniego kontaktu. Można więc powiedzieć, że ich celem jest niejako amortyzacja, oraz zmniejszenie tarcia. Jednym z miejsc w których znajduje się taka poduszka tłuszczowa jest kolano. Wypełnia ona przestrzeń poniżej rzepki, między więzadłem rzepki a kością piszczelową- tutaj nazywane jest ciałem Hoffy. Zapalenie ciała tłuszczowego kolana może być pojedynczym problemem, lub też częścią większego problemu połączonego z innymi patologiami takimi jak tendinopatia rzepki, problemy stawu rzepkowo-udowego. Przyczyną podrażnienia ciała Hoffy są głównie dwa powody:
- Bezpośredni uraz kolana- w wyniku uderzenia, czy zabiegu operacyjnego.
- Drugi mechanizm to zaburzona biomechanika stawu kolanowego, powtarzające się mikrourazy. Takie mikrourazy mogą wynika z trybu pracy, na przykład klęczenia na kolanach. Problemy powodować może zbytnie przeciążanie aparatu wyprostnego kolana na przykład u piłkarzy, czy biegaczy. Osobnym problemem są osoby posiadające przeprost (w kolanie) który także nie pozostaje bez konsekwencji.
Objawy zapalenia poduszki tłuszczowej?
- Głównym objawem jest ból poniżej rzepki z przodu kolana,
- Ból nasila się przy czynnościach klęczących, a także czynnościach uderzeniowych, które obejmują powtarzające się zginanie i prostowanie, takie jak bieganie, wstawanie z krzesła,
- Ból, gdy naciskasz „miękki/gąbczasty” obszar z przodu kolana tuż pod rzepką,
- Ból przy długim staniu,
- Ból przy chodzeniu i kucaniu,
Warto wykluczyć:
- Urazy łąkotki
- Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego
- Ból rzepkowo-udowy
- Zapalenie kaletki przedrzepkowej
- Patologię ścięgna mięśnia czworogłowego
- Tendinopatia rzepki (kolano skoczka)
- Osgood schlatter.
Fat pad syndrom czy staw rzepkowo-udowy ?
Zapalenie poduszki tłuszczowej charakteryzuje się bólem z przodu kolana, poniżej rzepki- wyraźnie odczuwalny przy ucisku, natomiast problemy w stawie rzepkowo-udowym objawia się podczas kompresji (ucisku) na rzepkę w kierunku uda. Zarówno zapalenie poduszeczek tłuszczowych, jak i ból stawu rzepkowo-udowego nasilają się przy kucaniu, długotrwałym chodzeniu i schodzeniu w dół. W rzeczywistości często występują razem i mogą być dość trudne do rozróżnienia. Badanie MRI może być pomocne w ustaleniu dokładnej przyczyny bólu kolana.
Poduszka tłuszczowa podrzepkowa jest unerwiona i zaopatrzona w krew – dlatego też podatna jest na uszkodzenia i może wywoływać wrażenia bólowe. Jej położenie powoduje, że jest połączona zarówno z łąkotką, jak i z wewnętrznym komponentem torebki stawowej.
Diagnostyka
Jak diagnozuje się patologię ciała tłuszczowego podrzepkowego ?
Rozpoznanie stawia się na podstawie zarówno obrazowania diagnostycznego, badania klinicznego i przeprowadzonego wywiadu.
Wywiad –pokazuje kiedy i jak zaczął się ból i jakie czynniki mogły się do niego przyczynić. Ważne jest wykluczenie innych czynników mogących dawać podobny obraz. Należy przeprowadzić dokładny wywiad aby wiedzieć na przykład czy pacjent nie cierpi na choroby ogólnoustrojowe jak na przykład RZS, czy borelioza.
- Badanie – obejmuje zakres ruchów stawu kolanowego,
- Badanie siły mięśniowej,
- Palpację, czyli badanie dotykiem w poszukiwaniu, które struktury są bolesne,
- Testy funkcjonalne obejmujące na przykład: kucanie, trucht, podskoki,
- Testy specjalne – test Hoffy- polegający na uciśnięciu ciała tłuszczowego z dwóch stron więzadła rzepki przez badającego, zarówno w zgięciu jak i w wyproście kolana.
- Diagnostyka obrazowa – może okazać się pomocna w znalezieniu przyczyny bólu. Warto wykonać badanie rezonansem magnetycznym- to pokaże także czy nie występują inne, dodatkowe urazy. Pomocne może być także badanie usg gdzie zobaczyć możemy stan zapalny w obrębie poduszki tłuszczowej.
Jak leczyć ?
- Wielu pacjentów leczonych jest za pomocą fizjoterapii, która jest skuteczna w tym przypadku. Działania fizjoterapeutyczne obejmują:
- Modyfikacją aktywności fizycznej która prowokuje objawy- zmiana ćwiczeń, przerwa w treningu, czy zakładanie ochraniaczy przy pracy klęczącej,
- Poprawa biomechaniki, czyli pracy kolana, biodra i stopy. Nieprawidłowo działający staw może „drażnić” poduszkę dlatego ważne jest uzyskanie prawidłowego ruchu w stawie.
- Wzmocnienie osłabionych mięśni stawy kolanowego i biodra.
- Poprawa techniki ćwiczeń i reedukacja wzorców ruchowych.
- Zastosowanie tapingu w celu odciążenia i zmniejszenia bólu.
Co jeśli leczenie zachowawcze nie daje efektu ?
Jeżeli fizjoterapia i program ćwiczeń nie dają efektu kolejnym etapem jest zastrzyk z kortykosteroidu. Udowodniono, że iniekcje pod kontrolą USG są znacznie dokładniejsze w dostarczaniu leku do zamierzonego celu niż iniekcje pod kontrolą punktu orientacyjnego.
